Twintig jaar was Piranesi toen hij uit z’n geboorteplaats Veneti? in 1740 in Rome arriveerde. Hij was meteen diep onder de indruk van de grootsheid van de antieke ru?nes in de oude stad. Als architect, archeoloog en ontwerper wist hij gewoon niet waar hij moest kijken. Zoveel moois, interessants en schoons had hij zelf in zijn Veneti? niet gezien. Dit wilde hij vastleggen, bewaren voor de eeuwigheid, de wereld tonen hoe romantisch Rome was. Er ook een cent aan verdienen natuurlijk. En daar is hij dubbel en dwars in geslaagd. Hij leerde binnen een jaar het vak van graveur. Tot aan zijn dood in 1778 maakt hij onder andere 137 etsen van de stad. Hiermee verbeeldde hij Rome’s architecturale hoogtepunten, zowel antieke als destijds hedendaagse. De etsen staan allemaal, chronologisch in tijd zoals Piranesi ze maakte, afgedrukt in het fraaie boekwerk Piranesi, Vedute di Roma. Piranesi tekende als een fotograaf, die in zwart-wit de wereld opneemt. De verscheidene standpunten zijn verrassend: vogelvluchtperspectief, als met een groothoeklens met ver wijkende lijnen, details alsof gegraveerd met telelens, slagschaduwen en realistische taferelen van het menselijk bestaan rond en in de gebouwen. Piranesi zou je de eerste fotograaf van Rome kunnen noemen. Een met het oog van een romanticus.

Piranesi maakte zijn etsen groter dan gewoonlijk in die tijd. Afmetingen van tussen de 40 en 50 en 40 en 70 cm. In het boek (helaas) verkleind tot 15-17 en 22 cm. Desondanks zijn de details goed zichtbaar en is deze paperback in liggend formaat plezierig om in te bladeren.Geen koffietafelboek, maar een handzame indruk van Piranesi’s obesessie met Rome.
Zijn etsen waren zeer gewild bij Romebezoekers. Veelal reizigers, die over de geschiedenis van het Romeinse Rijk hadden geleerd. Rome zien was het hoogtepunt van iedere reizigersdroom. En zo ontdekten ze ook Piranesi’s ‘foto’s’. Hun grote afmetingen maakten indruk. En de artistieke waarde was overduidelijk. Reizigers kochten de etsen en decoreerden er thuis hun woning mee.

Na Piranesi’s dood nam zijn zoon Francesco de etsplaten mee naar Parijs en bleef het werk van zijn vader publiceren. Veduti di Roma zijn door de eeuwen heen een collectorsitem gebleven. De afdrukken zijn nu schaars geworden. Wie een origineel op de kop weet te tikken moet er al gauw tussen de ? 2000 en ? 3000 voor neertellen.

Goedkoper is de hele serie in dit fraaie boekwerk (? 12). De 137 gravures laten zien hoe Piranesi op geniale manier met zijn geheel eigen stijl stijl Rome een nieuwe geest heeft gegeven. Nadat het eeuwen aan de rand van Europa een sluimerend bestaan had geleid, lijkt alsof Giovanni Battista het nieuw leven in heeft geblazen. Rome is in de ogen van deze 18e eeuwse artiest wonderbaarlijk, vol schatten, groots. Een hof vol mirakels.
Vaak beeldt Piranesi de plekken uit vol melancholie. Dat sprak Engelse dichters uit die tijd aan. De fantasie van Horace Walpole bijvoorbeeld werd aangestoken door Piranesi’s stadsgezichten. Met zijn ‘Castle of Otranto, maakte de schrijver het eerste werk van een kleine stroming, die later ‘zwarte romantiek’ zou gaan heten.

De etsen van Rome tonen -behalve de gebouwen en ru?nes- ook aspecten van het dagelijks leven in de stad. Piranesi was een minitieus observator. Geen gevelsteen miste zijn aandacht, evenals een ge?mproviseerde waslijn bij het Castello dell’Acqua Giulia. Zijn Rome is vol uitersten: grote heersers in pompeuze koetsen bij toentertijd magistrale paleizen en kerken, grote altaren en het volk in geheimzinnige binnenplaatsen. Het groteske (maar nooit komieke of satirische) ?n romantische Rome van Piranesi krijgt in dit charmante boek een welverdiende weergave. Giovanni Battista maakte van zijn stad een exotische, romantische en fascinerende plek.

Laurens