Muren, heggen of schuttingen kent de tuin van Derek Jarman niet. Geen omheining of boom tegen felle zon of harde wind. Zijn tuin is een oase in de onherbergzame stenen kustvlakte van het schiereiland Dungeness aan de Engelse zuidkust tussen Hastings en Folkestone. Ontworsteld aan de woestenij. De tuin pas perfect bij het schijnbaar grenzeloze leven dat Jarman leidde. Scheppen uit het niets, idee?n en plannen tot realiteit brengen, vol symboliek, kleurenrijkdom, bizar en onconventioneel, was Jarman’s kunstenaarswerk. De tuin, die hij in de laatste jaren van zijn leven maakte is niet alleen als de spiegel van zijn ziel, ook een tastbaar paradijs waarin hij letterlijk aan het leven kon vasthouden, kon blijven scheppen, tot hij in 1994 stierf aan aids. In een sobere, lyrische stijl vertelt Jarman in dit boek over de dagelijkse totstandkoming van zijn tuin, ondersteund door meer dan 150 prachtige en passende foto’s van Howard Sooley. Wie Jarman - alsnog- wil leren kennen kan beginnen met zijn tuinmanskunst, die gecombineerd met zijn kunstenaarschap leidt tot grote verrassingen. Tegelijkertijd is ‘Derek Jarman?s Garden’ een korte handleiding voor tuiniers die op ecologische manier een tuin willen scheppen. Een charmant, oogstrelende, ontroerend en enthousiast boek in prettig formaat (24 x 17 cm) over tuinieren in de natuur onder het toeziend nucleaire oog van de Britse kerncentrale ‘Dungeness B’, die Jarman ’s avonds met zijn felle verlichting fantasievol bekijkt als een voorbijvarend gigantische oceaanstomer. Jarman maakte een tuin voor het leven.

Jarman was 18 toen de roaring sixties begonnen. Daarin zou hij als kunstenaar een grote rol spelen, vooral in de popscene. Hij maakte experimentele films onder meer een adaptatie van Shakespeare’s The Tempest en een over de Italiaanse vernieuwende schilder Caravaggio. Hij ontwierp decors en begaf zich later als producer in de filmindustrie. Behalve films, boeken, toneeldecors, video’s, schilderijen en po?zie, liet Jarman een tuin achter, die ??n van de origineelste, artistiekste en magische van de wereld is. Toen in 1985 aids bij hem werd geconstateerd besloot hij zijn laatste levensjaren door te brengen in Dungeness.

Samen met een vriend reed hij op zoek naar de beste fish and chips tent door Zuid-Engeland toen hij bij een oud vervallen visserswoning op de vlakte bij Dungeness en te koop-bord zag staan. Toeval wilde dat hij enkele momenten daarvoor hardop tegen zijn vriend in de auto had gezegd: als ik hier een huisje zou kunnen kopen deed ik at meteen. ‘Prospect Cottage’ werd zijn eigendom en terwijl het werd opgeknapt begon Jarman direct aan zijn tuin er omheen. Uit een veelvoud aan bij de kust gejutte spullen en overal opgedoken oude materialen en stenen maakte hij sculpturen, steencirkels en ornamenten. Deze combineerde hij met favoriete planten, die in die omgeving op natuurlijke manier gedijen. Ze moesten bestand zijn tegen de verzengende warmte van de steenvlakte en gure, harde zoute wind.

Jarman is lyrisch over de Crambe maritima en cardifolia. De vlier, de oregano, de hondstong, de mossen, hij geeft ze allemaal hun eer en plek. Uit de foto’s van Sooley spreekt een tuin, die in zijn ijlheid perfect en harmonieus past in het ruime en ruige landschap er omheen. De tuin accentueert de luchtige leegheid ?n de schoonheid van de natuurlijke materialen en kleurrijke planten. Jarmand’s tuin lijkt op een fata morgana in een troosteloze vlakte. Alleen is hij zo echt als een ware oase. Het zijn de details en met de lens dichterbij, waarmee fotograaf Sooley het unieke, bizarre, ongewone en verbazingwekkende van de tuin in beeld brengt.

In dit boek -oorspronkelijk in eigen handschrift ‘Prospect Cottage Garden Book’ genoemd- is de auteur zelf regelmatig aanwezig, niet alleen als schrijver, maar op foto’s waarop we hem stenen zien verzamelen, met hout zien slepen of als een traditionele tuinman met zonnehoed en manchester broek een bedje zien sproeien. Ontroerend is de foto waarop Jarman in kaftan en met zijn witte plastic identiteitsarmbandje van het ziekenhuis om z ’n pols, in een groentebedje rommelt. Een dagje vrijgelaten uit het hospitaal om nog even aan het leven te voelen. Enkele gedichten in dit boek over zijn vergankelijke leven en de dood van vrienden aan aids, ge?llustreerd met fraaie zwart wit foto’s van de tuin, maken het tot een bijzonder persoonlijk tuinboek. Het is stijlvol en met veel paginagrote foto’s vormgegeven. Met de dood voor ogen, maakte Jarman nog een magische, sprookjesachtige tuin om van het leven te genieten.

Laurens