Sociaal kritische roman over de rol van de vrouw in het islamitische Pakistan. Auteur Khan bouwt een boeiend netwerkje van personages, die de denkwijze symboliseren in een samenleving waar de vrouw rechteloos is; mannen bepalen haar leven. De in Amerika studerende dokterszoon Daanish Safqat en Dia Mansoor, wier moeder zijderupsen kweekt, vervullen de centrale rollen in het verhaal. Daanish keert voor enige tijd terug naar Pakistan vanwege het overlijden van zijn vader. Hij heeft daar kennis gemaakt met het vrije (seks) leven, maar ook met discriminatie. Zijn moeder maakt van de gelegenheid van zijn tijdelijke terugkeer gebruik voor hem alvast een bruid uit te kiezen. Daanish probeert aan zijn moeder’s dwang te ontkomen. Tijdens een ontmoeting met zijn aanstaande vrouw wordt hij aangetrokken door haar vriendin Dia, die de bijeenkomst bijwoont. Tussen Daanish en Dia ontstaat een relatie, die tegen alle sociale en religieuze mores van hun land ingaat. Ze ontmoeten elkaar in het geheim. Uiteindelijk wordt Dia het slachtoffer van Daanish opportunisme en loyaliteit aan zijn moeder.
Schrijfster Khan weeft om dit centrale liefdesverhaal een mooi decor van de bureaucratie, de gewelddadigheden, de bijna burgeroorlog, neo-kolonialisme, de eeuwig dubbele moraal en de politieke en sociale chaos in het land. Een veelzeggende roman rond een actueel thema. Waar Khan staat met haar boek blijkt overduidelijk: vrouwen die door de samenleving, waar mannen domineren, beknot worden in het doen van eigen keuzes.

Verweven met de hoofdpersonen is het verhaal van Salaam, chauffeur bij de familie van Daanish studievriend Khurram. Het leven van deze Pakistaanse visserszoon vertelt Khan in terugblikken vanaf zijn 14de tot zijn voortijdige dood. Khan geeft met het personage Salaam het krachtigst gestalte aan het toeval van het lot, dat eigenlijk het leven alle personen in ‘Overtreding’ leidt.
Een van de levensfases van Salaam speelt zich af in een gewapende politieke bende. Daar heeft hij een homoseksuele relatie met een van zijn kompanen. Auteur Khan snijdt hiermee nog een taboe aan in de Pakistaanse samenleving. Dan zijn er nog Dia’s moeder Rifta, Daanish moeder Anu en de verhalen over beider hoofdpersonen overleden vaders. Allemaal onderscheiden exponenten van een liberaal of een bekrompen denkend volksdeel.

Als Daanish heeft besloten weer naar Amerika te vertrekken om zijn studie af te maken komt de onthulling van wat in het boek al geruime tijd als een sluimerend geheim rondwaarde. Hij heeft met Dia hetzelfde lot gedeeld als dat van zijn eigen vader en Dia’s moeder. Het is auteur Khan’s mooie metafoor hoe de (familie)geschiedenis zich herhaalt. Hoe aanvankelijk nieuwe generaties de sociale gewoontes van ouders en de samenleving willen doorbreken, maar uiteindelijk weer buigen voor de druk en het vermijden van openlijke conflicten. Een tredmolen die sterk genoeg blijkt om, ondanks soms onwillige paarden, gewoon door te draaien. Ongelukkige mensen, schijnheiligheid, vernedering en sociale onderdrukking in zijn uitgesleten sporen achterlatend.

’Overtreding' is een mooi geschreven, maar bijtende roman over de onmacht van de vrije keuze van vrouwen in een sociaal strakgesnoerd land. Tussen de boeiende bedrijven van Daanish’s en Dia’s escapades door, biedt het een soms schokkend beeld van een wanordelijke samenleving, verstoord door bureaucratie, moorddadigheid, politiek geweld, repressie en onfrisse levensomstandigheden. Hoewel Khan soms wat al te overduidelijk haar boodschap verkondigt van de ongelijkheid van man en vrouw en de kloof tussen West en Oost, zijn het haar kleurrijke personages en hun belevenissen die haar thema literair levendig ondersteunen.
De sfeer die Khan weet op te roepen met haar taal stijgt boven de alledaagsheid van het leven van de personages uit. De innerlijke wereld van de mensen krijgt van Khan psychologische diepgang. ‘Overtreding’ is een veelzijdige roman, vol verhalen hoe mensen zich een weg banen naar het geluk, waarin het toeval of het doen van eigen keuzes constant onderhuids strijdig zijn.

Laurens