Het wervelende leven van een eerzuchtig musicus.
Violist van de duivel. Bart van Lierde. (uitg. Meulenoff. 272 p.) 
Experimenteren met nieuwe muziek in begin 19e eeuw.
De Belgische auteur Bart van Lierde (1974) volgde een zangopleiding aan het conservatorium van Brussel. Hij acteert, zingt en schrijft jeugdtheater. Deze achtergrond toont zich duidelijk in zijn debuutroman Violist van de duivel. Daarin spelen musici, componisten en mecenassen de hoofdrol met scherpe dialogen als vertelvorm. De rol van de hoofdpersoon is weggelegd voor de mismaakte Hongaar J?nos Szapinsky, die op ongewone wijze een bliksemcarri?re begint als virtuoos violist aan het begin van de 19e eeuw. In de bourgeoiskringen van Parijs verwerft J?nos vaste voet. Daar wordt hij door zijn beschermvrouwe zowel geadoreerd als gemanipuleerd.
Voor zijn roem moet hij zich overgeven aan haar perverse spelletjes. Daardoor komt hij in contact met een vrouw, die vioolles bij hem neemt. Zij bezit een instrument dat J?nos geheel in zijn ban krijgt en waarmee hij eindelijk zijn buitensporige talenten kan tonen. Op gewiekste manier maakt hij haar het instrument afhandig. Dat is het begin van een nog stormachtiger leven van de held, op virtuoze wijze verteld door Van Lierde. De auteur sleept de lezer mee in een beeldende en boeiende geschiedenis van een man die 'met zijn schedel tegen de grenzen van zijn mogelijkheden wil bonken.'
Met zijn spel boven de massa uitstijgen.


J?nos Szapinsky wordt afgeschilderd als een koele, berekenende charlatan en opportunist. Waar hij de kans krijgt nog meer roem met zijn vioolspel te vergaren laat hij niet na om anderen te schofferen en te gebruiken voor zijn doel: de beste violist van Europa te zijn. Hij leeft er als een wervelstrom op los, zowel op het podium van de concertgebouwen in Parijs en Weimar als na de optredens met vrouwen in zijn hotelkamer. Zijn onverschillige, maar open houding ten opzichte van kritiek op hem en op zijn spel, en over zijn eigen gedrag en dat van anderen, wekken niettemin sympathie op voor deze onder de oppervlakte gevoelvolle en onzekere mens.

Hij neemt het op in een muzikaal duel tegen violist Heinrich Hofmann, met wie hij stevig bevriend raakt en die zelfs later J?nos' dochter zal veroveren. Van Lierde heeft in Hofmann het alter ego geschapen van Szapinsky: een rustige, verlegen en schijnbaar burgerlijke man, die echter in muzikaliteit en vioolspel niet onderdoet voor de held van het verhaal. Een vakgenoot met een tegengestelde natuur.
In J?nos relatie met zijn weldoenster en geliefde Carolyne zijn het bedrog en liefde die elkaar afwisselen en waarin beiden aan elkaar gewaagd zijn. Auteur van Lierde diept hiermee de in alle tijden voorkomende verhouding uit tussen mensen, die elkaar zowel verstikken als elkaar aantrekken. En langzamerhand wordt duidelijk dat niet Szapinsky, maar zij eigenlijk de hoofdrol vervult. Zij marchandeert en manipuleert. Het is Carolyn, de Russische gravin Gennadyevich Romanovski, die met haar nukkige en onvoorspelbare gedrag nagenoeg alle gebeurtenissen in gang zet.
Met de elkaar verrassend en onverwacht opvolgende gebeurtenissen schetst Van Lierde in zijn historische roman tevens het klimaat en de drang om de westerse kunstmuziek in die tijd te vernieuwen: componisten experimenten met nieuwe vormen, tonen en instrumentatie. Musici als Hofmann en Szapinsky bedenken nieuwe toonzettingen en melodie?n. Het publiek reageert verdeeld op deze breuk met de 18e eeuwse tonen, die zo gemakkelijk in het gehoor lagen.

De auteur heeft met zijn debuutroman een goed geschreven, hecht gecomponeerde roman afgeleverd, waarin vooral de puntige en wijsgerige dialogen de lezer voortstuwen door het verhaal. Enigszins teleurstellend is het slot van de tragikomedie. Na de in vloeiende vorm en stijl vertelde voorvallen, verwacht je een passende apotheose. Deze blijft uit. Geen virtuoos eindspel, maar een ingehouden akkoord waaruit gehoord kan worden, dat de geschiedenis die Van Lierde zo onweerstaanbaar vertelde, zich gewoonweg zal herhalen. Violist van de duivel maakt nieuwgierig naar een volgend boek van zijn hand. Met dit debuut heeft Van Lierde al laten zien een rasecht schrijver te zijn.
22 februari 2004