De duivel in het dorp
De lammeren gods. Yasmina Khadra. (uitg. Atlas, 224 p.) 
Niet gelovigen moeten er aan geloven
Yasmina Khadra was een dappere soldaat. Als officier in het Algerijnse leger maakte hij de gruwelijkheden mee, die fundamentalistische moslims aan hun ‘vogelvrije’ landgenoten begaan. Halve dorpen slachten ze ’s nachts af. Khadra voerde er strijd tegen. Maar als het licht in de kazerne uit was zat hij te schrijven. In het geheim, want niemand, zeker de legerleiding noch zijn kompanen, mochten erachter komen dat hij romans en verhalen schreef. Vooral niet, omdat daarin op onverhulde wijze de toestand van zijn land werd belicht. De censuur zou hem anders een kopje kleiner maken. Hij koos daarom het pseudoniem Yasmina Khadra, de naam van zijn vrouw. Toen hij in 2000 het leger verliet en naar het buitenland ging, onthulde hij wie de auteur Khadra werkelijk was: Mohammed Moulessehoul, geboren in 1955. Met ‘De lammeren gods’ heeft Moulessehoul (alias Yasmina Khadra) een aangrijpende roman geschreven vol schokkende gebeurtenissen. Een indrukwekkend en verbijsterend boek over leven en vooral dood in een Algerijns dorp. Khadra schreef een actuele minikroniek van grote klasse.

In mooie metaforen, realistische dialogen en een vloeiende vertelstijl bouwt Khadra een beeld van een dorpsgemeenschap op het platteland van Algerije. Onderlinge relaties, verwantschappen, wensen en ambities, armoede, afgunst, liefde geweld en uitbuiting kenmerken de sociale omstandigheden in Ghachimat. Totdat moslimfundamentalisten meer en meer aanhang verwerven. Het gezapige, tamelijke goedmoedige dorp met zijn veelal a-politieke bevolking krijgt daarmee de duivel op bezoek, die het bewoneraantal gestaag decimeert.

De auteur Khadra past een veelgebruikt literair proc?d? toe door zijn roman rond de helft ervan een andere sfeer te geven. In het eerste deel schetst hij het wel en wee van het dorp en de mensen erin. Het tweede deel scharniert op de helft in een beschrijving van wat de fundamentalistische moslims aan dood en verderf zaaien. Willekeurige dorpsbewoners wordt de keel doorgesneden. Kinderen, vrouwen, zelfs dieren worden niet ontzien. Ghachimat is voor alle bewoners een hel geworden. Ze bezwijken onder de moslimterreur. Khadra vermijt zich weinig in details van de gewelddadigheden, maar zijn proza is in alle koelbloedigheid soms kokend.

De grond van Ghachimat
Centrale personage in ‘De lammeren gods’ is de dwerg Zane, die eeuwig gekoeioneerd door zijn dorpsgenoten zich de verradersrol aanmeet. Hij kan model staan voor de onverschilligheid en opportunisme van een deel van de bevolking. Maar ook als de Judas, die zijn kans grijpt. Allal, de politieman is de verbeelding van het onmachtige gezag. Zijn vriend Kada, gefrustreerd door een persoonlijke teleurstelling in de liefde, kiest de kant van de moslimfundamentalisten. Een bekeerling zonder principes, evenals het leeghoofd en de nietsnut Tej Osman. Hij schopt het tot de machtswellustige moslimleider, die er niet voor terugdeinst in zijn eigen woonplaats de grond te doordrenken met bloed. In de dorpsschrijver Dactylo brengt Khadra het intellect, het vrije denken en de cultuurbeschaving samen. Maar ook deze kan geen dam opwerpen tegen de terreur.

Het hele boek dient als ??n grote metafoor voor de maatschappelijke werkelijkheid van Khadra’s land, in de wurggreep gehouden door de niets ontziende moslimfundamentalisten, die via de hel hun eigen hemel op aarde willen scheppen. Yasmine Khadra heeft de menselijke handelingen en de politieke achtergrond subtiel in elkaar verweven.. Ogenschijnlijk kiest hij geen partij. Begrijpelijk lijken soms de handelingen van de moordenaars als hij ze theorie?n over hun drijfveren uit de doeken laat doen. Ook de gelatenheid en aanvankelijke apathie en onwil van de dorpsbewoners zich niet teweer te stellen, wekken begrip. Hun angst is te voelen. Khadra laat zich in zijn boek niet verleiden tot boodschapperij. Zijn roman zelf zegt voldoende over wiens kant hij kiest.

De lammeren gods ligt momenteel bij boekhandel De Slegte.
5 september 2004