Tussen klierende kinderen en verveelde ouders dronk ik afgelopen zomer een kopje koffie in het strandpaviljoen ‘Amersvoort aan Zee’. Op een braakliggende vlakte, wat ooit een havenboulevard schijnt te moeten worden aan de Eem in Amersfoort, was deze tent neergezet op een kunstmatig bij elkaar geharkte kuub zand. De naam ademde een al even moedeloze en banale sfeer als Pruttentuin, Pierenland, Zwammerzoeloe, Kikkerbilscha en Bad Meingarten. Amersvoort aan Zee zou passen in het aanstekelijke boek ‘Van Nergenshuizen tot Absurdistan’ van taalhistoricus Ewoud Sanders. Hij maakt in zijn immer onnavolgbare stimulerende zucht naar het zoeken en interpreteren van woorden en uitdrukkingen in de coulissen van onze taal, het Nederlands zelf tot een spannend avontuur.
In ‘Van Nergenshuizen?’ is hij een zwerftocht begonnen langs verzonnen plaatsnamen in het Nederlands. Namen die vooral in de spreektaal in wat -vaak speels- minachtende, schertsende en relativerende conversaties worden gebezigd. Sanders heeft een vermakelijke en grondige ontdekkingstocht gemaakt door Ollandistan. We reizen hem kort achterna en zien dat onze vaderlandse geografie rijker is dan welke toeristenkaart ook. Op naar Limbabwe, Sweet Lake City en Tuinesi? en hun stichters.

Sanders ziet het spottend gebruik van plaatsnamen als een volkssport. Al in de Middeleeuwen fingeerden mensen deze al. De auteur heeft de 900 verzamelde verzonnen Nederlandse plaatsnamen verdeeld in thema’s, die tegemoet komen aan de bedoeling die ze hebben in het gebruik. Arme mensen wilden liever de draak steken met n?g armere mensen en bedachten onder meer Bijsterveld (onvruchtbaar land), Hij is van Halen (een bedelaar), Kommerkerke en Magerhal.

Toespelingen op eigenschappen als slim, dom of bot zie je terug in Botterdam, Gekhuizen, Leermens, Scherpenisse en Wijshagen. Slechte karakters ziet Sanders uitgedrukt in plaatsnamen als Bokhoeven, Blaasveld, Kijfhoek, Huftershoek en Plurkenkerke. De dood is te vinden in Pierenland, Pittem, Treurenberg en Worms. En Sanders adviseert de toerist vooral niet toe te gaan naar Afgelegerije, Kulgarije, Schurkije, Surimaribo en Limboland. Denigrerender en soms racistischer kan het niet in 'Allochtoni?'.

Thuis blijven deze vakantie of in de buurt blijven is moeilijk hardop te zeggen in een vrienden- en familiekring in goeden doen. Besmuikt wordt dan gedacht: zeker geen geld, relatiecrisis of sparen voor een nieuwe lamp. Wat bedenken we dan? Cru-de-la-Mer (Urk), Uddel am See, Le Clair (Den Helder), Hard Labour’s Valley (Nijverdal), New Fun (Nieuwegein), Spachenburg, Mont Mare (Bergen), Tre Montane (Driebergen) en Achtertuini?, Parijswijk, Rundhausen of Domicilia, Casa Balconica.

Het creatiefst lijken de Nederlanders te zijn als ze rond een taboe een plaatsnaam bedenken. Sanders verzamelde er een groot aantal die gebruik maken van seksuele, fecale en godlasterlijke elementen. Verneukschoten, Pummeldam, Schubbekutsluis, Lake Horny, Kut aan de Zaan, Costa del Platje en (hou je vast) Hendrik-Ido-Godverlaten-Jezus-Tering-Ambacht. Maar brave gehuchten zijn er in ons taallandje ook genoeg te vinden: Baalderdam, Gaskachelternijveen, Purmereutel, Verveluwe en Niemandsdorp.
Van ‘Nergenshuizen tot Absurdistan’: bezoek drie denkbeeldige dorpen op een dag en je maakt een jaar lang een unieke reis door Hilari?.

Laurens