Memoires van een Urka
Siberian Education. Nikolai Lilin. Canongate (444 blz).
Het fenomeen dief-bij-wet, vor v zakone, is vooral bekend geworden uit de Gulag literatuur. Het betreft een russisch type crimineel dat volgens een eigen systeem van wetten leeft. Gulag getuigen zoals Solzhenytsin, Sjalamov, of onze eigen Johan Wigmans, mochten de Urki's als kamp- of barakgenoot meemaken. Zij getuigden over de wreedheden en onderdrukking die de Urki's, al dan niet met steun van de kampleiding, over de politieke gevangenen uitoefenden. Ook vertellen ze uitgebreid over de voor hen onbegrijpelijke dieventaal, rituelen, sexuele moraal en de tattoeages van dit type criminelen.Nicolai Lilin is de eerste Urka die van binnenuit deze gemeenschap zijn verhaal doet.
Lilin is 1980 geboren in Bender, Transdniëstrië, een afvallige staatje dat in 1992 van Moldavië afgescheiden is. Zijn familie is samen met zo'n 40 andere families door Stalin vanuit Siberië hierheen gedeporteerd, en staan er bekend als 'De Siberiërs'.
Het boek is in een memoire achtige stijl geschreven. Tussen de rauwe gewelddadige en vaak spannende anecdotes door wordt uitgebreid ingegaan op de bepaald fascinerende subcultuur van de Siberische gemeenschap. Duidelijk wordt hoe uitgebreid het systeem van regels, 'wetten', rangen en standen is en hoe ingewikkeld de tradities omtrent etiquettes en communicatie zijn. Duidelijk wordt ook hoe groot en veelomvattend de penoze was en is in de USSR en het moderne Rusland.
De kinderen en tieners krijgen hun opleiding van de oude wijze mannen. Ze leren alles over de tradities, het gebruik van wapens, het 'lezen' van tattoeages, voorbereiding op de gevangenis, maar bovenal, hoe ten allen tijden je eigen eer en die van je familie te bewaren.
Volgens Lilin onderscheiden de Siberiërs zich van andere kastes uit de russische onderwereld door hun nederigheid, hun achting voor zwakzinnigen en hun standvastige haat jegens de politie. Dit in tegenstelling tot andere groepen dieven-bij-wet die ervoor kozen in gevangenissen met de leiding onder één hoedje te gaan spelen (de Suka's, teven).
Het relaas van Lilin doen in een aantal opzichten denken aan de Odessitische Verhalen van Issac Babel, met in de hoofdrol bendeleider Benya Krik, de Koning. Ook hier worden criminelen mythisch en met veel romantiek beschreven en worden bruut geweld en moord met zoveel regels en tradities omgeven dat het, mits correct uitgevoerd, alleszins eervol en gerechtvaardigd is.
Het Odessa van Babel verdween in de jaren dertig onder de communistische repressie. De Siberische gemeenschap in Bender verdween na de burgeroorlog toen het russische 14e leger in Transdniëstrië kwam huishouden.
Lilin heeft zich ontworsteld aan zijn oorspronkelijke opleiding en is na zijn diensstijd in Tsjetsjenië in Italie gaan wonen waar hij werkt in Turijn als tattoeerder en schrijver. Hij schreef het boek in het Italiaans.
Peter R.
Links:
- Boek van nederlandse Gulag overlever: Ik was één der Milioenen, Johan Wigmans.
- Documentaire over tattoeages bij Russische criminelen: Mark of Cain door Alix Lambert.
27 juni 2011
