Kunnen we nog op dezelfde voet doorleven  als we alle kolen, gas en olie uit de aardbol hebben opgemaakt? Die vraag stelde David  MacKay zich. Hij is hoogleraar fysica aan de Universiteit van Cambridge. Hij maakte een opmerkelijk boek met een onuitputtelijke en overzichtelijke stroom gegevens om erachter te komen welke energiebronnen we als alternatief kunnen gebruiken. Kun je nog autorijden zonder benzine? Kunnen vliegtuigen efficiënter?Wat heb je aan zonne-energie in Engeland en Noorwegen? Is kernenergie duurzaam? Zijn vrachtschepen zuiniger dan jumbojets? Is biomassa schoon? Zet huizen isoleren genoeg zoden aan de dijk? Kortom, MacKay vergeleek alle mogelijke alternatieve energiebronnen met die we nu opstoken voor verwarming, vervoer en economische productie.   Zijn conclusie: investeer  zoveel mogelijk in zonne-energie en kernenergie. Wind, water, getijden, golven en aardwarmte leveren net te weinig op voor een basisbehoefte aan duurzame energie.  

Maureen, Jess, JJ en Martin willen een eind aan hun leven maken.Ze kennen elkaar niet, maar zoeken voor hun daad bij toeval op hetzelfde moment dezelfde plek in hun woonplaats Londen op. Met enig fysiek en verbaal geweld overtuigen ze elkaar om hun wanhoopsdaad nog niet uit te voeren.Tot aan Valentijnsdag nemen ze respijt.

In die tussentijd komen ze regelmatig bijelkaar. Ze proberen hun levens tegen wil en dank voort te zetten. Ze bespreken elkaars vastgelopen bestaan en drijfveren waarom ze niet verder willen.Bewust of bij toeval raken ze als groepje lotgenoten verzeild in tal van halfgare toestanden. Menselijke zwakheden zijn hen niet vreemd. Deze krijgen ruim baan in Hornby’s frivole, maar uiterst overtuigende verhaal.

A brief history of the future. John Naughton. De oorsprong van het internet ontrafeld. De oorsprong ligt in de jaren 50 toen de Russen de Spoetnik in de ruimte brachten. De Amerikanen waren zo geschokt en verrast dat ze dit niet van tevoren wisten, dat het leger de opdracht kreeg een alomvattend informatiesysteem te ontwikkelen. Er werden uiteindelijk netwerken gebouwd waarop alle computers van het leger op konden worden aangesloten met diverse tussenstations. Gooiden de Russen met atoomwapens en deel van het land plat dan kon een ander deel van het info-systeem het werk gewoon overnemen. Toen het leger door andere communicatiemiddelen het netwerk niet meer nodig had, was het zonde om deze hele nieuw ontwikkelde infrastructuur op de schroothoop te gooien. Het werd de moeder van het internet zoals wij dat nu kennen. Pas 13 jaar oud.

The Ancestor's Tale is het nieuwste boek van Richard Dawkins. Het onderwerp van schrijven is de evolutie in al zijn facetten en verschijningsvormen en veel van Dawkins' bekende thema's passeren de revu. Het originele en absoluut magnifieke aan dit boek zit hem echter niet zozeer in het gepresenteerde gedachtengoed maar in de originele structuur van het boek.
Uitgaande van het feit dat alle wezens die ooit geleefd hebben samen een grote phylogenetische stamboom vormen, en het daaruitvolgende gegeven dat we allemaal een meer of minder recente gemeenschappelijk voorouder hebben, neemt Dawkins de lezer mee op een evolutionaire reis terug in de tijd. Beginnend met de moderne mens komen we zo na 6 miljoen jaar uit bij onze naar schatting 250.000ste overgrootouder, die de laatste gemeenschappelijke voorouder van homo sapiens en de chimpanzees en bonobo's was. In Dawkins' metafoor reizen de mens, de chimpanzee en de bonobo vanaf dat punt verder naar de tweede rendezvous, 7 miljoen jaar geleden, waar alle Gorilla's zich bij het gezelschap aansluiten, zo'n 300.000 generaties terug. De volgende om zich aan te sluiten is de Oerang Oetan, daarna de gibbons en vervolgens alle andere apen.
Zo reist een steeds groter en diverser wordend gezelschap 'verder', terug in de tijd, tot aan het allereerste leven op aarde, 39 rendezvous en 560 pagina's verder.

Vlak voor een brug over een rivier in de jungle werd Ingrid Betancourt gekidnapt.  Ze was op toernee voor haar verkiezingscampagne voor het presidentschap van Colombia. Die dag had ze om allerlei redenen geen lijfwacht bij zich. Ze werd ontvoerd door soldaten van de FARC, een guerillabeweging die ontvoering van vooraanstaande Colombianen en regeringssoldaten als een wapen gebruikte. Zesenhalf jaar lang zou Ingrid Betancourt (toen 41 jaar oud) gevangene van de FARC zijn. Over dit ongewilde leven schreef ze een boek. Het is een adembenemend en aangrijpend verhaal van het dagelijks leven als gijzelaar in de FARC-kampen in de jungle van Zuid-Amerika.  Het boek laat zich lezen als een spannende avonturenroman, behalve dat alles  pijnlijke, schrille werkelijkheid is.

De Frans auteur Marc Trillard, zelf zeezeiler, heeft met Dolkstoot een razendknap, spannend, beeldend en beschouwende roman geschreven over de tocht van een Franse trawler vissend op tonijn. De zes bemanningsleden leven alle hun eigen wereld, langs elkaar heen, achtervolgd door hun verleden, angsten, onbeantwoorde instincten of geknakte eer. Terwijl het vissersschip de Maria Magdalena door de wateren van de Golf van Biskaje ploegt, wekt Trillard het (vroegere) bestaan van de bemanningsleden en hun karaktertrekken mondjesmaat tot leven. 'Kapitein' die niet uit zijn stuurhut boven op het dek is weg te branden, zich verstopt met zijn gebroken waardigheid. Die is ontstaan door het optreden van de leider van een groep activisten aan wal tegen het vissen met drijfnetten. 'Kapitein' stuurt zijn schip met de intu?tie van een geboren visser, die ruikt waar zijn vangst zich schuilhoudt. Maar onwetend wat er benedendeks broeit tussen zijn bemanningsleden: zes mannen op een boot, tot elkaar veroordeeld, maar elk levend in z’n eigen wereld. Tot die venijnig, fel en scherp op elkaar botsen.

Met de even hartverscheurende als hartveroverende avonturen van de jongen Ilja in de tijd van de Tsjechische vrijheidsoorlog tegen de Russen in 1968, heeft de Tsjechische schrijver J?chym Topol een magistrale en meeslepende roman geschreven met de recente geschiedenis als decor. Daarin legt hij een wereld bloot waar wij ons als westerlingen destijds niet eens in de donkerste nachtmerrie een voorstelling van hadden kunnen maken.
Ilja en zijn achterlijke babybroertje Apie wonen in een tehuis waar ze door katholieke zusters worden opgevangen. Hun ouders hebben hen verlaten. De nonnen proberen de losgeslagen jeugd orde en tucht bij te brengen. Maar de jongens gaan hun eigen gang met geheime clubjes, rivaliteit en kleine gemene gewelddadigheden.
Ilja is daarin geen uitzondering, alleen weet hij zich vaak aan de wreedheid of de complotten te onttrekken met het verzorgen van zijn broertje. Het tehuis wordt onder leiding van een commandant omgetoverd tot een trainingscentrum in de beginselen van een soldatesk leven. De nonnen worden afgevoerd.

Er zijn van die boeken waarvoor je je halve boekenkast kado wilt doen. Cloud Atlas is er zo een. Superlatieven dringen zich op bij het beschouwen van deze roman. Als in een achtbaan sleurt Mitchell ons mee in de wervelende avonturen van journaliste Luisa Rey in de jaren 70. Ze probeert een vernietigend onderzoeksrapport over de veiligheid van een nieuwe kerncentrale boven water te krijgen. In het voortrazende karretje zit ook Adam Ewing, een jurist die in 1850 een journaal bijhoudt van zijn scheepsreis naar Nieuw Zeeland en andere eilanden van Polynesi?. Hij beschrijft in zijn Pacific Journaal hoe vreemde volkeren elkaar onderwerpen. Hoe blanken eilanden koloniseren. Het oncomfortabele leven aan boord met zijn kadaverdiscipline, bedrog en verraad. Nog 4 opmerkelijk geloofwaardige maar excentrieke personages vullen het achtbaanvehikel. Zij maken alle, met nog ontelbare gedenkwaardige bijfiguren, dit boek tot een kleurrijke, maar grimmige kermis. Waarin duidelijk wordt hoe elke keer opnieuw de jingles in eindeloze herhaling steeds hetzelfde spel in beweging zetten van machtswellust en gewin.

De Amerikaanse journaliste Ann Louise Bardach, schrijvend voor onder meer kwaliteitsbladen als Vanity Fair en The New York Times, verdiepte zich jarenlang in de Cubaanse samenleving, zowel op het eiland zelf als in de ballingengemeenschap van Miami. In haar boek Cuba Confidential schetst ze een onthutsend beeld van met name het broeinest Miami, een wespennest van politieke machinaties, afgunst, corruptie, gemankeerde ?n succesvolle nationalistische groepen. Allemaal in de weer om Cuba vrij te krijgen van Castro's bewind aan de andere kant van de Straat van Florida.
Bardach doet dit aan de hand van een gedetailleerde, inzichtelijke en onthullende reportage over de kwestie Elian Gonzales. Dit vijfjarige jongetje overleefde samen met twee anderen een schipbreuk in november 1999. Een groep van 15 Cubanen probeerde vergeefs in een bootje van Cuba naar Miami te komen, maar verging in een storm. Ook Elian's moeder verdronk.

De Belgische auteur Bart van Lierde (1974) volgde een zangopleiding aan het conservatorium van Brussel. Hij acteert, zingt en schrijft jeugdtheater. Deze achtergrond toont zich duidelijk in zijn debuutroman Violist van de duivel. Daarin spelen musici, componisten en mecenassen de hoofdrol met scherpe dialogen als vertelvorm. De rol van de hoofdpersoon is weggelegd voor de mismaakte Hongaar J?nos Szapinsky, die op ongewone wijze een bliksemcarri?re begint als virtuoos violist aan het begin van de 19e eeuw. In de bourgeoiskringen van Parijs verwerft J?nos vaste voet. Daar wordt hij door zijn beschermvrouwe zowel geadoreerd als gemanipuleerd.
Voor zijn roem moet hij zich overgeven aan haar perverse spelletjes. Daardoor komt hij in contact met een vrouw, die vioolles bij hem neemt. Zij bezit een instrument dat J?nos geheel in zijn ban krijgt en waarmee hij eindelijk zijn buitensporige talenten kan tonen. Op gewiekste manier maakt hij haar het instrument afhandig. Dat is het begin van een nog stormachtiger leven van de held, op virtuoze wijze verteld door Van Lierde. De auteur sleept de lezer mee in een beeldende en boeiende geschiedenis van een man die 'met zijn schedel tegen de grenzen van zijn mogelijkheden wil bonken.'

Sociaal kritische roman over de rol van de vrouw in het islamitische Pakistan. Auteur Khan bouwt een boeiend netwerkje van personages, die de denkwijze symboliseren in een samenleving waar de vrouw rechteloos is; mannen bepalen haar leven. De in Amerika studerende dokterszoon Daanish Safqat en Dia Mansoor, wier moeder zijderupsen kweekt, vervullen de centrale rollen in het verhaal. Daanish keert voor enige tijd terug naar Pakistan vanwege het overlijden van zijn vader. Hij heeft daar kennis gemaakt met het vrije (seks) leven, maar ook met discriminatie. Zijn moeder maakt van de gelegenheid van zijn tijdelijke terugkeer gebruik voor hem alvast een bruid uit te kiezen. Daanish probeert aan zijn moeder’s dwang te ontkomen. Tijdens een ontmoeting met zijn aanstaande vrouw wordt hij aangetrokken door haar vriendin Dia, die de bijeenkomst bijwoont. Tussen Daanish en Dia ontstaat een relatie, die tegen alle sociale en religieuze mores van hun land ingaat. Ze ontmoeten elkaar in het geheim. Uiteindelijk wordt Dia het slachtoffer van Daanish opportunisme en loyaliteit aan zijn moeder.
Schrijfster Khan weeft om dit centrale liefdesverhaal een mooi decor van de bureaucratie, de gewelddadigheden, de bijna burgeroorlog, neo-kolonialisme, de eeuwig dubbele moraal en de politieke en sociale chaos in het land. Een veelzeggende roman rond een actueel thema. Waar Khan staat met haar boek blijkt overduidelijk: vrouwen die door de samenleving, waar mannen domineren, beknot worden in het doen van eigen keuzes.

Yasmina Khadra was een dappere soldaat. Als officier in het Algerijnse leger maakte hij de gruwelijkheden mee, die fundamentalistische moslims aan hun ‘vogelvrije’ landgenoten begaan. Halve dorpen slachten ze ’s nachts af. Khadra voerde er strijd tegen. Maar als het licht in de kazerne uit was zat hij te schrijven. In het geheim, want niemand, zeker de legerleiding noch zijn kompanen, mochten erachter komen dat hij romans en verhalen schreef. Vooral niet, omdat daarin op onverhulde wijze de toestand van zijn land werd belicht. De censuur zou hem anders een kopje kleiner maken. Hij koos daarom het pseudoniem Yasmina Khadra, de naam van zijn vrouw. Toen hij in 2000 het leger verliet en naar het buitenland ging, onthulde hij wie de auteur Khadra werkelijk was: Mohammed Moulessehoul, geboren in 1955. Met ‘De lammeren gods’ heeft Moulessehoul (alias Yasmina Khadra) een aangrijpende roman geschreven vol schokkende gebeurtenissen. Een indrukwekkend en verbijsterend boek over leven en vooral dood in een Algerijns dorp. Khadra schreef een actuele minikroniek van grote klasse.

Een verhaal vol parallelle levens, samengebald in leraar klassieke talen Robert Martin. Hij wordt onverwacht multimiljonair en komt bovendien in het bezit van een steen. Dit voorwerp is het voertuig waarmee auteur Meijsing het verhaal voorttrekt. Robert onderneemt een zoektocht naar het geheim van de steen. Gaandeweg zijn speurtocht in steden als Rome en Oxford, die uiteenlopende en kleurrijke personen op zijn pad brengt, wordt Robert duidelijk dat zijn leven in de schaduw van zijn broer -de grote veroveraar- veel overeenkomst vertoont met dat van de vriend van Alexander de Grote en dat van de vaste vriend van broerlief, Cha?m.
Later vervalt Robert zelf nog als stevige drinker in het fatale gedrag van zijn broer, speelt hij tot zijn verbijstering weer een tweede viool naast ??n van de wetenschappers die hij raadpleegde over de steen en moet hij als minnaar het veld ruimen voor een andere. In alle opzichten valt ook hem steeds het kleed van de tweede man over de schouders, dat hij bij anderen ontdekt. Dit lot zit als een tatoeage op zijn huid.
Onderhoudend, speels, met plotselinge wendingen, psychologisch inzicht, realistische dialogen en grote geleerdheid heeft Meijsing de bijna overeenkomstige levens ineen geschoven van de hoofdpersoon en dat van de mensen -dood of levend- op zijn weg.
‘De tweede man’ past in het beste van de huidige trend van romans, waarin zoektochten naar de blootlegging van raadsels rond voorwerpen, die in handen van de hoofdpersoon vallen, het verhaal leiden (o.a. Mulisch’s ‘Ontdekking van de hemel’, Eco’s ‘Slinger van Foucault’ en Brown’s ‘De Da Vinci code’).
Meijsing’s ‘De tweede man’ behoort tot de eerste keus. Ze schreef een originele roman met allure en een ingenieuze compositie. Literatuur vol ambivalente ambities, teleurstellingen, afwijzing, hypocrisie, bedrog en valse vriendschap. Lezen!

In korte verhalen - als kleine filmscenes- verbeeldt Italo Calvino (1923 - 1985) het leven van zijn hoofdpersoon Marcovaldo. Deze werkt als ongeschoold arbeider in een magazijn. Met vrouw en 4 kinderen bivakkeert hij in een ??n-kamerwoning in een Noord-Italiaanse stad in de tijd na de Tweede Wereldoorlog.

Het dagelijkse leven van Marcovaldo wordt gedomineerd door zijn fantasie?n en dromen om zo gauw mogelijk rijk te worden en onbezorgd midden in de natuur aan een bergbek de rest van zijn leven te zitten genieten. Maar wat hij ook onderneemt, eeuwige mislukkingen, misvattingen, en zijn na?veteit zetten zijn streven en bedenksels stevig de voet dwars. Marcovaldo grijpt alle kansen aan om aan zijn grijze bestaan te kunnen ontsnappen.

De wereld van chirurg Amin stort volledig in. Nadat hij uren achtereen met collega’s de verminkte gewonde slachtoffers van een zelfmoordaanslag het leven probeert te redden, komt hij erachter dat zijn eigen vrouw de aanslag pleegde.
Amin is een gezien en gevierd persoon, Palestijns van afkomst, maar genaturaliseerd Israeli?r, woont met zijn eveneens Palestijnse vrouw in Haifa. Hij dacht dat ze een paar dagen bij haar moeder in Bethlehem was, terwijl ze zich in werkelijkheid voorbereidde te sterven voor de Palestijnse vrijheidsoorlog.
Amin is de verpersoonlijking van de zelfgenoegzame en statusbewuste carri?remaker, waarmee hij zich afkeert van de gewelddadige samenleving waarin hij bivakkeert. Hij kan daarom zijn ongeloof niet op dat uitgerekend zijn echtgenote, met wie hij al 15 jaar leeft, elkaar innig liefhebbend, hem zo’n rad voor ogen heeft kunnen draaien. Volslagen in verwarring begint hij een wanhopige zoektocht naar het ‘waarom’ van haar daad, dat hem zo dodelijk kwelt. Hij dringt ver door tot in de Palestijnse bevrijdingsbeweging en groepen islamisten, die hem op alle mogelijke manieren van zijn speurtocht proberen af te houden, lichamelijk geweld niet schuwend. Doorzetter als Amin is, vindt hij uiteindelijk een antwoord op zijn vraag, geheimen worden voor hem onthuld, maar het is hem niet gegund verder met die wetenschap te leven. Zijn drang tot begrijpen, er vrede mee te hebben, wordt tegelijkertijd zijn noodlot.

Koen was verdachte in een onverkwikkelijke zaak. Onze literaire kater, sinds kort in de media Koen de. G. geheten, werd ervan beschuldigd lid te zijn van de Keistadgroep. Dit zou een kattenbende zijn, die het heeft voorzien op de Siamezen en Perzen in de buurt. Eergisteren is hij opgepakt, toen hij niets vermoedend op weg was naar zijn leesclub ‘De Gelaarsde Kater’. Vroeger meende ik dat deze kater de ‘glazen’ kater heette. Maar de uitspraak van mijn moeder zal hier debet aan zijn geweest. Zij is namelijk tweetalig grootgebracht en in haar intonatie lopen klinkers en medeklinkers soms niet helemaal met elkaar in de pas, als ze van de ene naar de andere taal overstapt. Toen er opeens bij ons thuis een blauw glazen kattenfiguurtje met gebogen ruggetje als decoratie op het dressoir verscheen, wist ik zeker dat katten van glas waren: fragiel, breekbaar en vooral afblijven. Nu weet ik beter.

De weg naar de leesclub ‘De Gelaarsde Kater’ is niet zo lang. Zij voert vanuit het kattenluikje over een metertje asfalt, door een gat in de heg, een hondenuitlaatpaadje over een plantsoen, onder 4 geparkeerde MPV's door, langs de goot van de Franciscusweg met de stoepband als dekking, 2,5 meter gewolmaniseerde schutting m?t sprong op ?n af, tot in de bleke bosjes bij de bejaardenflat.
Daar lezen onze haarbollen elkaar voor (en tegen) en moeten elkaar wel de gruwelijkste verhalen vertellen. Want vaak klinkt uit dat bosje klaaglijk miauwen of kattengeschreeuw van ontroering of angst. Koen gaat bij voorkeur naar de avondbijeenkomst. Dat is het veiligst. Zijn vier witte pootjes steken goed af tegen het asfalt en kattenogen heeft ie al van zichzelf.

Koen, onze literaire kater, is in een actie van zinloos geweld door een analfabete, vileine soortgenoot lelijk te grazen genomen. Tot bloedens toe. Wat dat betreft is poezen niks menselijks vreemd, hoewel daar de vergelijking wel ophoudt, behalve bij onze Koen die, evenals zijn huisgenoten, vrij regelmatig te betrappen is op lettervreten. Daar gaat het hier nu niet over. Wie de wonden aan onze poes heeft toegebracht is vooralsnog onduidelijk. Een collega opperde de mogelijkheid van een allochtone kat, maar wij hebben in de buurt nog geen verdachte rondsluipende fundamentalistisch snorrende haarbol waargenomen. Het kan natuurlijk altijd een aanslag betreffen door het al-Katta web. Wij sluiten niets uit. Het lijkt ons echter onwaarschijnlijk. Sinds 15/4 is Koen’s kattenluik voorzien van de modernste detectie-apparatuur, die elke vreemde poezenpoot er direct uitlicht. Ook soms in het geniep meegesmokkelde mogelijke wapens in muizen of kikkers, worden onherroepelijk als verdacht herkend. Maar wij sluiten niets uit. Een videoboodschap over het opeisen van de wandaad via Koen’s e-mail is nog niet ontvangen. Ook dat sluiten wij nog niet uit. Eigenlijk sluiten wij niks uit.

Ongekruide kritiek op de Zuid-Afrikaanse samenleving tijdens de apartheid, gevat in sublieme literatuur. Komisch, soms kolderiek, verhaal over de cinematografische reconstructie van de veldslag tussen Boeren en Engelsen in Zuid-Afrika op 10 en 11 december 1899 bij Magersfontein. Een bonte stoet van types trekt naar Magersfontein om daar een film te maken van de historische veldslag. In de groep met adviseurs, scriptschrijvers, regisseur, scriptgirls en de pompeuze producers spelen zich allerlei taferelen af als een samenleving in het klein.
Ondertussen doen ze elkaar uit de doeken wie, wat en hoe een belangrijke rol speelden in die veldslag. Ze slaan elkaar met gedetailleerde kennis om de oren over namen van generaals, hun woonplaatsen, hun familiegeschiedenis, het aantal gesneuvelden en alle het andere dat wat maar even met die veldslag te maken heeft. De illustere filmploeg krijgt gezelschap van een Afrikaan, die met zijn dode kind achterop zijn fiets, symbool wordt van de dood in hun gezelschap, maar ook van de dreigende opstand van de zwarte bevolking als de Afrikaan aan het moorden slaat. Tijdens de enscenering en opnames van de gebeurtenis, gedurende dagen achtereen van hevige regenval, worden ze gewaarschuwd voor een opkomende overstroming. ‘Geen paniek’, is de gevleugelde uitdrukking, waarmee het onheil moet worden bezworen.

Met 'Magersfontein, o Magersfontein!', dat door de Zuid-Afrikaanse censuur in 1976 werd verboden, hekelt Leroux op meesterlijk subtiele manier de heersende mentaliteit van de blanken in de Zuid-Afrikaanse samenleving. Wat aanvankelijk als een klucht begint en zich ontspint tot een tragikomedie, eindigt in een serieuze apocalyps. De bonte filmstoet vertegenwoordigt de wereldvreemde blanke maatschappij, bakkeleiend over de geschiedenis, zwarten tolererend zolang ze een folkloristisch doel dienen, terwijl de genegeerde natuurramp de opkomende ondergang van het land symboliseert. Leroux schiep een absoluut literair hoogtepunt, dat ver uitstijgt boven zijn eigen thema van het 200 meter hoge Magersfonteinkoppie. Een fascinerend boek in de fraaie uitstekend leesbare Zuid-Afrikaanse taal. Een overtuigend doordringend klein epos van een grote allure.
Het boek is ook in het Nederlands vertaald. Uitgeverij Podium.

Laurens

Het is een even prachtig als schokkend boek, Bhopal 00.05 uur van twee Franse journalisten. In een goed leesbare vlotte stijl doen ze het gedetailleerde relaas van de grootste industri?le ramp in de wereldgeschiedenis, de ontploffing van een pesticidenfabriek in de Indiase stad Bhopal om vijf over twaalf middernacht, 3 december 1984. Dit boek is het resultaat van drie jaar onderzoek. Er wordt een kleurrijk beeld in gegeven van de Indiase samenleving in Bhopal. Zowel het leven in de aan het fabrieksterrein grenzende krottenwijken, met zijn hulpvaardige bevolking, wordt geschetst als de komst en verbijsterende nonchalance van de bedrijfsleiding van de fabriek. Twee ver van elkaar verwijderde werelden, die het noodlot zou samenbrengen. Naar schatting vonden tussen de 10.000 en 30.000 mensen de dood door de onzichtbare ontsnapte ’s werelds dodelijkste chemische stof: methyl isocyanaat.
Bhopal, 00.05 uur is een gedegen gedocumenteerde, journalistiek diepgravende reportage. Met personen die erbij betrokken waren als invalshoek. Dat geeft de tragedie een tastbaar, menselijk gezicht. Ontroerend, maar verschrikkelijk. Het verhaal van de krottenwijk Orya Bustee en over zijn markante bewoners, waar de fabriek vlak naast staat, voorkomt dat het boek een abstractie wordt. Het leven aan de zelfkant van de Indiase samenleving eindigend in een helledood, meeslepend beschreven als een onontkoombaar rampenscenario.

De Bask Jesús Galíndez werd in 1956 op klaarlichte dag ontvoerd in New York. Een Amerikaanse geschiedenisstudente van Yale University, Muriel Colbert, raakt in de ban van deze Galíndez als ze een studie doet naar de ethiek van het verzet. De Amerikaanse CIA, ooit betrokken bij Galíndez ontvoering, probeert via allerlei machinaties Colbert van haar naspeuringen af te brengen. De Spaanse schrijver Montalbán weeft in zijn historische roman 'Galíndez' feit en fictie door elkaar tot een boeiend beeld van een onfrisse zaak uit de recente geschiedenis.

Koen wordt acteur. Niet dat onze literaire kater dat nog niet was, alleen gaat hij nu voor een echte carri?re als filmpoes. Sterallures heeft hij zich aangemeten. Regelmatig ontdekken we hem voor de spiegel. Wij denken dat hij het kan, een echte moviecat worden. Hij is op het idee gekomen toen hij het fotoboek in de kast ontdekte: ‘Hollywood Cats’. Ademloos kan hij uren in aanbidding kijken naar Pyewacket de Siamees in de armen van Kim Novak in de film ‘Bell, Book and Candle’. Naar Orangey, de showstelende rode kater in ‘Rhubarb’. De poes op de schouder van Marlon Brando thuis, de cyper die met Anthony Perkins in de tuin speelt, de zwemmende poes in het zwembad van actrice June Lockhardt, een sexy Gina Lollobrigida poserend met een Pers, de kat in de James Bond films op schoot bij schurk Blofeld en Sigourney Weaver met haar poes op het ruimteschip Nostromo in ‘Alien’.
Fantastische en aandoenlijke foto’s waar de poes alle aandacht opeist en de filmsterren extra glans geven.Koen kan niet wachten straks ook in zulke films en op stills te gloreren. Hij kan putten uit een rijke ervaring aan rollen. En hij is fotogeniek. Gewoon zwart-wit.

Amerika's machtspolitiek is George Soros een doorn in het oog. In plaats van te streven naar samenwerking, probeert het rijkste land ter wereld de militaire suprematie te krijgen. De terroristische aanslag op het World Trade Center op 11 september 2001 gaf daarvoor het startschot. De verovering van Irak toont dat Amerika onder valse voorwendselen militaire hegemonie nastreeft. En dat terwijl met een volstrekt andere buitenlandse politiek veel meer bereikt zou kunnen worden. In plaats van de hegemonie van Washington moet het Verdrag van Warschau worden uitgevoerd. Daarin wordt gesteld dat het in het belang is van alle democratische landen om als groep de ontwikkeling van democratie in alle andere landen te bevorderen. Dit alles schetst Soros in De zeepbel van de Amerikaanse macht. Een boek waarin hij zowel een kritische visie debiteert over Amerika’s buitenlands optreden van nu, als een constructieve zienswijze ontplooit over hoe vruchtbaar naties zouden kunnen samenwerken. In iets te snelle vaart schetst Soros een interessante wereldvisie.

Als een oude, afgeleefde man een kamer in een oud en vervallen appartementsgebouw betrekt, raken de bewoners helemaal van slag. De man leeft teruggetrokken, lijkt kind noch kraai te bezitten, is vaak dronken en probeert met kleine klusjes het hoofd boven water te houden. Als hij plotseling sterft komen de bewoners er achter wie hij werkelijk was, wanneer ze zijn aktetas en koffer openen. Dr. Han Yõ ngdõ k, een Noord-Koreaanse ziekenhuisarts die tijdens de oorlog tussen Noord en Zuid-Korea (1950-1953) naar het zuiden is gevlucht.

Dr. Han is chirurg en wordt uitsluitend ingezet voor de ziekten en kwalen van de heersende klassen, terwijl duizenden landgenoten door de oorlog in miserabele gezondheid verkeerden, maar aan hun lot werden overgelaren. Na zijn vlucht naar Zuid-Korea komt hij niet in het verwachte vrije en beloofde land, maar raakt verzeild in een kafkaëske toestand nadat hij zich heeft ingelaten met enkele medische charlatans en oplichters om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien.

Er zijn van die kunstenaars die buiten alle conventies en artistieke ontwikkelingen lijken te vallen. Door wiens werk je direct gegrepen wordt en denkt en voelt: dit is anders, nog nimmer vertoont, nog nooit gezien. Zo’n kunstenaar is voor mij Algis Griskevicius. Een Litouwer, die aan de rand van Europa schildert, beeldhouwt, fotografeert en installaties maakt. Magisch-realistisch of surrealistisch werk kan zijn kunst worden genoemd. Kijken naar zijn schilderijen is dromen herkennen. Vriendelijke dromen met een onwezenlijke en soms dreigende atmosfeer als bruggen naar de werkelijkheid. Dromen en illusies door Algis G. vormgegeven met op tekeningen lijkende olieverfschilderijen. Sprookjesachtig, kleurrijk, maar met gedempte tinten in een even harmonieuze compositie vol subtiele details en dubbele bodems. Soms moet je twee keer kijken om ook de verborgen beeltenissen te zien en vaak ook de humor erin. Algis G. bezien is het onderbewuste bezichtigen van de kunstenaar. Over zijn letterlijk ?n figuurlijk fantastische en aansprekende werk is nu een prachtig boek verschenen. Een idee en ontwerp van zijn vrouw.

Angstvallig bewaart bibliothecaris Lane de briefwisseling tussen de dichter T.S. Eliot en diens correspondentievriendin en vermoede heimelijke geliefde, Emily Hale. De brieven zouden geschreven zijn in de jaren dat Eliot’s eerste vrouw in een psychiatrische kliniek zit. Als een studente bij de bibliothecaris aandringt de brieven te mogen inzien, die niet eerder openbaar gemaakt mogen worden dan in 2020, wordt in gesprekken met haar zijn leven, dat van zijn overleden echtgenote, de studente en dat van Eliot geleidelijk zichtbaar. Het leven van Lane vertoont opmerkelijke parallellen met dat van Eliot en dat van zijn schrijfvriendin. De studente blijft de bibliothecaris achtervolgen, want ze is ge?ntrigeerd door Eliot’s ontboezemingen over zijn geloof in de brieven.
‘The Archivist’ (ook vertaald in het Nederlands onder ‘De Archivaris’) is een mooi, intelligent en in ouderwets rustig tempo verteld verhaal over verlangen, wanhoop, teleurstelling en verlies.

Wat we van de natuur weten hebben wetenschappers ons verteld of laten zien of we hebben het zelf waargenomen. Al eeuwen kruipen mensen met loepen, microscopen, reageerbuisjes, pincetjes, linialen en telramen over de aardbol of kijken naar de sterren. Maar met het toenemen van onze kennis zijn we zijn er wel achter gekomen dat hoe meer we weten, hoe minder we weten. Onze kennis is nooit volledig, nooit volmaakt. Er zijn altijd nog gezichtspunten waaruit we de objecten op een onverwacht andere manier kunnen bekijken. En daarmee komen de dingen opeens in een ander daglicht te staan of ontdekken we nog andere eigenschappen. De fotograaf Anne Geene heeft zich toegelegd op de beeldende waarneming en vastlegging van nieuwe feiten , nieuwe eigenschappen van onze natuurlijke wereld. Over wat ze allemaal tegenkwam heeft ze een boekje gemaakt.

De poses zijn elegant, natuurlijk en ongedwongen, maar niet helemaal zonder ijdelheid. De vrouwen en mannen stralen tevens zelfverzekerdheid uit, alsof ze zich boven alle twijfel van hun vaak onzekere bestaan willen verheffen. Mooie 19e eeuwse bekende personen zijn het: de jonge meestergraveur Gustave Dor?, de op ambtenaren lijkende schilders Manet en Delacroix, de wonderschone wereldveroverende actrice Sarah Bernhardt, componist Offenbach en de schrijvers Victor Hugo en Alexandre Dumas. De krassen en stippen op hun beeltenis maken ze nog authentieker dan ze al zijn.
Het zijn de vrienden en bekenden van de 19e eeuwse fotograaf F?lix Nadar (1820-1910). Hij heeft hun beeltenis vastgelegd op de chemische glasplaten in zijn Parijse studio. De foto's zijn briljant van scherpte met diepzwarte en grijstonen. Precies zoals ze horen te zijn om een bijdrage te leveren aan de fascinatie die van de vrouwen en mannen uitgaat. Tegelijkertijd laten ze het onge?venaarde vakmanschap zien van Nadar zelf. Het zijn deze foto's die de mooist bladzijden vormen van zijn autobiografie, die hij schreef op z'n 80ste. Een boek vol anekdotes, die echter niet kunnen wedijveren met zijn fotowerk. Nadar's talenten waren groter achter de camera dan achter de schrijftafel.

Een ongelooflijk geloofwaardig en oorspronkelijke hoofdpersoon is Cherry Vanilla  in Leroy’s roman Sarah, zoals ik nog niet eerder in de lit. ben tegengekomen. Dit overrompelende boek geeft het zo sleetse woord origineel in de boekenwereld een compleet andere en eigen betekenis. Sarah betekende voor mij een eye-opener, zoals eerder jaren geleden het lezen van  Trainspotting van Irvine Welsh voor me was.

Sarah is een uitzonderlijk, scherpzinnig, verbazingwekkend verhaal. Sarah is vreemd, eng, melodramatisch, verdorven hilarisch, spookachtig, schokkend, angstaanjagend, ontroerend, openbarend, duister.

Sarah, is een brutale en verfijnde verbeelding over de 12-jarige Cherry Vanilla, die een betere hoer wil worden dan zijn moeder.

 

In tere pasteltinten legde de Franse Magnum fotograaf Luc Delahaye (1961) het leven van Sovjetburgers vast op de drempel van de 21ste eeuw. Het leven van ‘gewone’ Russen krijgt een plaats in zijn indrukwekkende reportage. Deze is nu in een handzaam fotoboek van 13x18 cm. herdrukt. Ook al zijn de beelden hierdoor kleiner geworden dan in de originele eerste uitgave uit 2000, het blijven stuk voor stuk juweeltjes van inhoudelijke en esthetische reportagefotografie. De foto’s zijn gewoon verbluffend. Bijna de helft van het boek bestaat uit over 2 pagina’s breed afgedrukte foto’s en zijn verder in kleiner formaat weergegeven als een soort stripverhalen. Delahaye registreert Russen aan de onderkant van de samenleving met lamentabele woonomstandigheden, drugs, dronkenschap, gewelddadigheden en harde werkomstandigheden. Achter zijn beelden gaan de histories schuil van de vastgelegde mensenlevens. Een fotoboek waarin weliswaar de ontluistering wordt verbeeld, maar op zo'n weergaloze wijze, dat ze geen valse sentimenten oproepen of waardeoordelen uitspreken. Delahaye’s Russen zijn mensen zoals wij, alleen met de pech in een sociale crisissamenleving terecht gekomen te zijn.

De Russische fotograaf Oleg Klimov (1964) wil niet met de wereldberoemde fotograaf Robert Capa worden vergeleken. Deze maakte met zijn oorlogsofotografie in de jaren 30, 40 en 50 van de vorige eeuw furore. Klimov ziet hem wel als zijn grote voorbeeld. En Klimov geniet nu ook wereldfaam met zijn beelden van de gebeurtenissen van de afgelopen 15 jaar in zijn geboorteland Rusland. Zijn foto’s verschenen in kranten in Duitsland, Amerika, Rusland en ons land. Zo’n 130 foto’s van hem zijn nu gebundeld in ‘Erfenis van een wereldrijk’ met als ondertitel ‘Ondergang van de Sovjet-Unie, opkomst van Rusland’.
Klimov was erbij, reisde het onmetelijke land door van Moskou naar de Aziatische uithoeken van de Sovjet-Unie. Hij legde in onnavolgbare zwartwit beelden de dagelijkse gebeurtenissen van het uiteenvallen van zijn land weer. In uiterst genuanceerde zwartwit beelden, die de sfeer van de gebeurtenissen op zijn foto’s nog eens extra benadrukken. Klimov is geen afstandelijke waarnemer. Hij zit dicht op zijn onderwerp, bijna altijd mensen in hun uiteenlopende hoedanigheden, omstandigheden en gedragingen, levend of dood. Van het portret van Sacharov tot aan valkeniers in Kirgizi? en rebellen in Grozny.

Wie was de soldaat die Rafael Sanchez Mazas het leven redde? Terwijl de mitrailleurkogels zijn medegevangenen neermaaien en zijn eigen broekspijpen aan flarden scheuren, ziet Rafael Sanchez Mazas kans om de fusillade van de nationalisten te ontkomen door het bos in te rennen. Daar verstopt hij zich wanhopig, totdat hij oog in oog komt te staan met een van de soldaten die hem zoeken. Deze kijkt Sanchez aan, roept naar z'n makkers dat hij daar niemand ziet, draait zich om en verdwijnt. Sanchez, de ideoloog van de fascisten, wordt minister nadat Franco met zijn overwinning in de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) de macht heeft gekregen.
Als de journalist en schrijver Javier Cercas het verhaal hoort van Sanchez’ wonderbaarlijke redding, gaat hij op onderzoek uit naar de geloofwaardigheid en de waarheid van deze gebeurtenis.

Een sprankelend, levendig verhaal over de jonge vrouw Lily O’Connor. Zij maakt een zoektocht naar haar broer in Londen. De stad waar ze in haar 30-jarige leven nog nooit een stap heeft gezet. Broerlief wil ze zijn wettelijk deel geven van de opbrengst van de verkoop van het huis van hun moeder, nadat deze is overleden. Haar andere broer beheert het geld, maar is een notoir gokker. Deze beweert dat hun broer Mickey onvindbaar is. Lily beland in het pandemonium van de wereldstad, wordt in haar onschuld mensen te willen helpen opgelicht, maakt een wildvreemde vrouw tot vriendin die haar steunt in haar zoektocht en inwijdt in het grootsteedse leven. En ze beleeft een onstuimige relatie met de loodgieter op wie ze op slag verliefd wordt als deze iets komt repareren. Intussen huurt ze een priv?-detective in, komt in aanraking met een organisatie die zoekt naar vermiste mensen, maakt kennis met de zelfkant van Londen’s leven: zwervers, daklozen, verslaafden ?n de grote overdonderende luxe van winkels en Oxford Street.

Zo op het eerste oog lijkt deze samenvatting op een doorsnee verhaal met kleurrijke personages en een zoektocht, die de roman voorttrekt. Maar wat dit boek zo intrigerend, meeslepend, inlevend en uiterst leesbaar maakt -zo afwijkend en bijzonder als geen ander- is de epilepsie, waarmee Lily behept is. Deze speelt in al haar vormen, verwoorde gevoelens, gebeurtenissen en onverwachte voorvallen (en de toevallen) een rode, bijna pikzwarte, draad door het verhaal.

Koen heeft gevraagd om een vogelgids. Onder het mom natuurlijk van te willen weten welke vogel daar vliegt. Wij vermoeden dat het gaat om welke ‘lekkere’ vogel daar gaat. Daar trappen wij natuurlijk niet in. Net als wij, ziet hij nu de activiteiten van het gevleugelte toenemen. Nestjes bouwen, gesleep met takjes en mos, heen en weer gevlieg met rupsen en insecten en rommelen in de tuin op zoek naar eten. Waar wij letten op soort, kleur, snavel, en grootte, kijkt Koen -literaire kater of niet- als likkebaardende poes naar het gevogelte des velds qua snelheid en dikte. Hoewel, erg kieskeurig is hij niet. Wij moeten bekennen dat hij ondanks zijn zachte vacht, hoge aaibaarheid, gesnor, op schoot liggen, met zijn snuit in de boekjes, toch een rovertje blijft. Hij is echter met zijn 12 jaartjes niet meer de snelste. Hij blijft meestal schijnbaar onaangedaan als een opaatje zitten kijken of liggen, terwijl de mussen, mezen en merels onrustig doorfladderen en foerageren achter zijn staart.
Nu wil Koentje kennelijk weten welke de lekkerste is, om misschien nog op deze middelbarepoezenleeftijd zich jong te voelen. Zoals bijna elke vutter een glimmende Suzuki met dito helm aanschaft, er een vriendin bijneemt, leren jacks draagt, zo zeurt Koen om een vogelboek. Een 2e jaagjeugd om te imponeren.

Hij is de fotograaf van wat je denkt dat niet meer bestaat in onze gelikte westerse wereld. De fotograaf Stephan Vanfleteren is lange jaren in het buitenland (Kosovo, Afghanistan, Colombia) op reportages geweest en nadien op ontdekkingstocht in zijn eigen land België. Hij koos niet de makkelijke manier van het vastleggen van landgenoten op straat, architectuur of evenementen. Vanfleteren groef zich in het verleden van zijn land in en kwam terug met overdonderende, wonderschone en sublieme platen. Ze zijn bijelkaar gebracht in Belgicum. Het is een van de mooiste fotoboeken die ik de laatste jaren in handen heb gehad. Fraai vormgegeven en met groot formaat foto's. En wat voor foto's. Met de toon en de vorm van zijn foto's heeft Vanfleteren dat bijna onbestaanbare België nog een extra esthetisch accent gegeven. Vanfleteren registreerde België zoals het was en nu nog voortleeft alsof de jaren vijftig maar niet willen verdwijnen. Een eeuwige bejaardheid in beeld.

De reeks  Bulletin Tweede Wereldoorlog groeit gestaag. Onlangs zag deel 7 het licht met ook daarin weer een keur aan geillustreerde artikelen over de tot nu toe voor velen onzichtbare achterkant van de Tweede Wereldoorlog. De redactie van deze reeks zoekt en vindt telkens weer, als uit een onuitputtelijke vergeten bron, allerhande onderwerpen en aspecten van de Tweede Wereldoorlog, waarmee ze licht schijnen op tot nu toe donker gebleven gebeurtenissen.
In dit zevende deel veel pagina’s ingeruimd voor de Baltische staten. Een helder en informatief artikel van historicus J.G. Kikkert zet de feiten van de ondergang van de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen in 1939-1940 op een rij. Hij zoekt oorzaken en bekijkt de gevolgen voor deze kleine staten aan de Oostzee. Een ander uitgebreid en goed gedocumenteerd verhaal van de moord op de Litouwse joden beschrijft niet alleen de dramatische feiten, maar beschouwt tevens de vermeende grootschalig actieve rol van de bevolking in de jodenmoord. Een indringende bijdrage over de schokkende holocaust aan de Oostzee.

Prachtige allegorie op de wankele en vergankelijke schijnwereld van filmsterrendom, merkenmarketing en informatietechnologie.
Wereldvreemde 20-jarige Indiase computergeek uit New Delhi laat zich als ict-slaaf inhuren voor werk in Amerika. Op zoek naar de carri?re van zijn leven. Begin 40-er, tot beste Britse jonge ondernemer van het jaar verkozen marketingadviseur, leeft in Peter Stuyvestantstijl in Londen. Reist de wereld af om zijn concepten voor het ‘in de markt zetten’ van merken aan de man te brengen. Zijn vriendin, stuurloos en ongelukkig in het bestaan, zoekt de menselijkheid in haar partner.
Zie hier de drie hoofdpersonen van Hari Kunzru’s ‘Transmission’. De Engelse schrijver Kunzru knoopt hun levens moeiteloos en als vanzelfsprekend aan elkaar door middel van een computervirus, dat de Indi?r in het internet injecteert en daarmee de halve wereld platlegt. Met de weergaloos boeiend en beeldend beschreven levensepisode van zijn hoofdpersonen, trekt Kunzru de lezer tegelijkertijd grote eigentijdse thema’s en werelden binnen. Transmission is een hedendaagse roman, die pijnlijk en onderhuids naalden steekt in zelfgenoegzaamheid en het heilig geloof in het grote geld, etnocentrisme en globalisering. Een onnavolgbaar eigentijds menselijk en intelligent verhaal. Bovendien een verademing in deze tijd van pallets vol historische romans.

Met het oog en het gevoel van een Gouden Eeuwse landschapschilder heeft de (Nederlandse) fotograaf L.J.A.D. Creyghton de achterkant en onbedorven plekken van Nederland gefotografeerd. Het openslaan van Holland Album is een sensatie. Bladeren in dit fotoboek duurt uren. Het is als dwalen van het ene naar het andere gebied in ons land in sferen en stemmingen zoals je het wel eens hebt gezien, alleen nooit hebt kunnen vasthouden door de vlugheid van de tijd. De beelden van Creyghton brengen die momenten weer tot leven -en tot stilstand- om er langer naar te kijken. De Hollandse platheid heeft geen nadere toelichting nodig dan slechts de naam van de plaats waar de fotograaf met zijn camera schilderde. De rest is verbeelding. En wat voor verbeelding: het bekijken van Creyghtons landschapsfotos levert de ongekend bijzondere ervaring op alsof je erin staat, zelfs de mist, het schrale zonlicht of de vrieskou op je gezicht voelt. Je kijkt niet naar foto’s, maar je lijkt letterlijk even in de gefotografeerde werkelijkheid te vertoeven. Dat maakt deze landschapsplaten tot grote fotokunst.

Voor Koentje zijn we naar Ikela geweest. Hij is iets te klein om hem terug te kunnen vinden als hij de zachtste bank heeft gevonden om zich er in op te rollen. Daarom moest hij helaas thuis blijven. Hij moest een nieuw boekenkastje hebben, want zijn rijtje klassieken breidt zich uit. Hij is, zoals ik, nog niet toe aan ‘een boek erin, een boek eruit’. Ons halve dorp leest derhalve al wat ik las door hun aankopen bij antiquariaat Het Lettertje. Op deze wijze draag ik wellicht nog een beetje bij aan het opkrikken van het beschavingspeil van onze dorpsgemeenschap.
Tot nu toe is het er echter nog niet van gekomen ook al veel poezen achter de boeken te krijgen, maar misschien dat dit Koen’s missie wordt. Maar eerst moest hij een groter kastje. Hij is dierenboeken gaan lezen om zijn kennis van het toch zo raadselachtige mensenras beter te leren kennen. Doen wij niet hetzelfde met het lezen van mensenboeken? Ze geven altijd ongewild soms inzicht in onze vaak minder fraaie en vervelende eigenschappen. Genoeg gefilosofeerd. Koen moest dus meer plankjes.

Kunnen schrijvers meer inzicht geven in de complexe zielenroerselen of verborgen psychische afwijkingen van de mens dan medische handboeken of proefschriften van psychiaters? Ja, is het volmondige antwoord na lezing van De taal van het gevoel. Daarin geeft een keur van ruim 20 psychiaters, psychologen en andere deskundigen haar oordeel over literatuur als voorbeeld voor ziektegeschiedenissen, gevalsstudies of onontdekte impulsen van ander dan aanvaard standaard gedrag. De ongebruikelijk en verrassende thematiek van dit boek maakt het tot een uitnodigende bundel. De essays zijn boeiend door de uiteenlopende onderwerpen die ze beschrijven (Jekyll en Hyde, maar ook Kuifje bijvoorbeeld) , doordacht in hun visies en helder van stijl zonder te vervallen in simplisme. De taal van het gevoel zit in literatuur en (auto)biografie?n meer tussen dan in de regels. Het is meer het onzegbare en onuitgesprokene dan alle beschikbare woorden op een rij gezet, is de conclusie. Voor veel stemmingen en stoornissen schieten taal ?n literatuur gewoon tekort.

Koen, onze literaire kater, heeft er de brui aan gegeven. Niet dat hij is weggelopen. Hij heeft het veel te veel (te veel zelfs vinden wij) naar zijn zin. Altijd maar op de bank liggen, snorren, spinnen, kopjes geven, zeuren om eten en ‘s nachts erop uit door het kattenluik, waardoor de hele buurt weer wakker schrikt van het geklepper. Maar daar gaat het nu niet om. Koen is het lezen beu. Eigenlijk durf ik het als boekenliefhebber niet te vertellen, maar het hoge woord moet er toch maar uit: Koen laat de boeken links liggen (of rechts, afhankelijk van welke kant hij met afgewend koppie en dito staart langs de kast loopt). Wij zijn het al een beetje gewend, alleen als er bezoek is schamen wij ons voor hem. Het is een schatje, maar dit gedrag is onaanvaardbaar. Wat de consequenties zijn van mijn stevige standpunt weet ik niet, maar onacceptabel blijft het.

In mijn boekenkast heb ik boeken bij elkaar gezet, waaraan ik goede herinneringen heb, die ik niet had willen missen, waarvan ik het jammer vond als de laatste pagina was aangebroken en waarvan ik de inhoud door alle jaren en andere boeken heen, onthouden heb. De parels van mijn persoonlijke leeshistorie.
Een rangorde bestaat niet, evenmin als een onderscheid tussen wat 'fictie' en 'non-fictie' heet. Alle boeken hier zijn me even lief en dierbaar. Ze staan op alfabet van titel. Nederlands, Engels en Duits door elkaar, alle genres. Een puur persoonlijke keus. De titel is vetgedrukt, de auteur staat daarachter genoemd.
Hoe het komt weet ik niet: van de ongeveer 50 auteurs op de lijst zijn er slechts twee vrouw, terwijl veel vrouwen goede boeken hebben geschreven.

Arme Koen. Gelaten en met hangende pootjes kruipt hij gedwee in de poezenmand. Op weg naar zijn kattenpension ‘Dierplezier’. Een klein en keurig kenneltje alleen voor dames en heren katten. De naam is treffend gekozen, want het gemiauw schalt door de naar lisol ruikende ruimte met kooitjes als ik binnenkom met het mandje.
Koen is een gemakkelijke en gehoorzame kat. Uit zijn mandje wil hij niet, dus pak ik hem er voorzichtig uit en laat hem snuffelen aan zijn komende vakantieverblijf. Hij kijkt mij verwijtend aan, maar weet dat het onontkoombaar is. Als ik het mandje weer wil, dichtknopen en hem -met een schuldig gevoel- achter wil laten, miauwt hij opeens klagelijk. Met zijn kopje duwt hij tegen het mandje en krabt eraan. Ik ben vergeten hem zijn logeerkoffertje mee te geven. Gauw zet ik het bij hem neer, voelt hij zich misschien nog een klein beetje thuis. Hij heeft het met zorg ingepakt en is zijn enige houvast, als wij -de grote mensen- ons in de vakantiefile storten. Uit een ooghoek zie ik net als ik wil vertrekken dat Koentje als eerste zijn boekjes uitpakt en een plankje zoekt om ze in het zicht te zetten. Zijn medelog?s kijken nieuwsgierig achter hun snorharen toe: een geletterde kat in ‘Dierplezier’. Meteen voelen ze de status van hun verblijf stijgen. Stiekem loeren ze naar de boekenrugjes om de titels te kunnen zien.

(Gijs) IJlander, auteur van ALVB, bouwt in zijn verrassende roman prachtige sc?nes, boeiend, intrigerend. Na elke gebeurtenis, elk voorval, was ik benieuwd wat Allard Ipema, de hoofdpersoon, zijn dochter Femke en vrouw Jennifer, zouden bedenken en doen om greep te krijgen op hun uit de hand lopende levens. Het nagejaagde geluk in hun troosteloosheid onder ??n dak misschien heel even te kunnen proeven in hun beleggingen, schilderijen of anorexiale puberteitsmoeheid? De drie vervreemden nog verder van elkaar als Allard, gynaecoloog, zich door een performance-kunstenares laat strikken mee te werken aan een project om publiekelijk op tv door haar en een Surinamer een kind te verwekken en later te baren, als symbool voor de verbroedering van daders en slachtoffers van de slavernij. De hele mediaonderneming, waar Allard een dikke som geld voor krijgt, loopt onvoorspelbaar uit de hand. Zijn thuissituatie ontspoort navenant. ALVB is een buitengewoon prachtige metafoor op de normen en waarden in onze polderlandse samenleving, fraai vormgegeven in een pakkend familiedrama.

Koen, onze literaire kater, heeft een nichtje. Een witte lapjespoes, met de Japans klinkende naam Kyra. Koen is met zijn 13 jaar 5 jaar ouder dan zij en heeft natuurlijk al een stevige leesvoorsprong. Tussen de 2 is al een heuse serieuze briefwisseling ontstaan, zoals tussen Hermans en Reve. Uit de krabbels van Kyra en de kladjes van Koen zijn we al heel wat wijs geworden over wat ze bezighoudt. Eigenlijk hoor je dagboeken en brieven van poezen niet te lezen. Maar Koen is wel netjes op zijn literaire bezit in zijn Ikela-kastje, alleen zijn correspondentie laat ie overal slingeren. Katten zijn schatten, eerlijk en eigenzinnig. Helaas zijn ze ongeadministreerd. Van zijn slonzige administratie maken we nu dankbaar gebruik en lezen een beetje stiekem de krabbels van Koen en Kyra. Onthullingen en rooie oortjes.

De Tsjechische schrijver Topol tekent op subtiele wijze in heldere taal de ontgoocheling in het leven van twee kinderen, nadat hun vader ze uit hun woonplaats Praag heeft overgebracht naar een boerendorp als de Russen in 1968 Tsjecho-Slowakije met geweld de ontluikende democratie de kop indrukken. De twee broers Ondra en de Kleine moeten zien te overleven in een vreemde gemeenschap vol bijgeloof , waar ook de volwassenen hun zekerheid en toekomst ontnomen zien door de naderende Russen. Onder Topol's verhaal van het dagelijkse, ruwe leven, komt mondjesmaat de werkelijkheid naar boven van de broers’s afkomst en hun onvermoede verwevenheid met andere bewoners van het dorp. Topol's boek is onderhuids en achter de ogenschijnlijk simpele stijl zo rijk aan verhalen, dat je aan het einde van het boek het gevoel hebt er misschien wel enkele gemist te hebben.

De Welwillenden is de imposante vuistdikke tweede roman van Jonathan Littell. Het boek geeft een minitieus verslag van het leven van Maximilien Aue tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het verhaal is vanuit het ik-perspectief geschreven en begint vlak na Hitler-Duitsland's aanval op Rusland. Aue is intellectueel, klassiek geschoold en overtuigd nationaal socialist. Hij is Obersturmführer bij de SS met als opdracht het liquideren van de joden in de versveroverde gebieden. Zijn SS-Einsatzkommando opereert kort achter het front en achteréénvolgens komt Aue terecht in Zjitomir, Kiev, Charkov, de Krim (op verlof), de Kaukasus en tenslotte in Stalingrad. Daar raakt hij ernstig gewond en wordt hij per vliegtuig geëvacueerd.

Vol verbazing hoorde ik een vijftiental jaren geleden in de schemering een onbekend gekrijs uit een boom komen. Dat moest een vogel zijn, maar welke? Dichterbij gekomen zag ik op een tak van een eik twee witdonzen jonge ransuilen strak tegen elkaar aan zitten, schreeuwend om eten. Plotseling dook uit de schemer, onhoorbaar, vader uil op met een muis bungelend in z’n snavel. De donsplukken vielen acuut stil en begonnen aan het muizenlijf te trekken. Op zoek naar uitgebreidere informatie over de ransuil, stuitte ik vaak op sterk verouderd of te beknopt encyclopedisch materiaal. Ik werd over de ransuil nauwelijks iets wijzer. Daar is sinds kort verandering in gekomen door de publicatie van het schitterende ‘Uilen van Europa’. Een groot formaat boek, rijk geïllustreerd, boordevol informatie over ‘onze’ uilen. Verbluffend spectaculaire kleurenfoto’s (zo’n 300), prachtige instructieve tekeningen van vlieggedrag, vleugelbouw en karakteristieke houdingen. Interessante duidelijke statistiekjes en over elke uilensoort afzonderlijk een ongekend gedetailleerde beschrijving. Een onweerstaanbaar en wijs boek. De eerste vertaling van dé uilenbijbel.

Fort Breendonk moest in de Tweede Wereldoorlog een opvangkamp worden voor gearresteerde verzetsmensen,'asocialen', joden en politieke gevangenen. Naarmate de oorlog verstreek ontaardde het echter in een concentratiekamp, waar Belgische SS-ers onder Duitse leiding een schrikbewind voerden.
De Antwerpse advocaat Jos vander Velpen dook in de archieven en reconstrueerde wat zich op deze plek, 20 kilometer beneden Antwerpen, tussen september 1940 en september 1944 afspeelde.

Van Laurens heb ik een kadootje gehad. Het boekje over het gebruik van dooie mensen hadden we weggegooid. Beloofd was dat ik daarom het leukste kattenboekje zou krijgen. Eerst had ik er geen zin in. Muizen zijn veel leuker. Soms komen er allemaal natte spatten van boven. Dan blijf ik binnen en piepen de muizen. Ik klepper wel 10 keer met het luikje, maar daar schrikken de spatten niet van. Tijger wel. M’n vriendje van het Sprokenpad. Spokenpad zegt hij altijd. Ik snap dat niet. Wat is een spokenpad? Hij is er bang voor. Als mijn luikje kleppert holt hij ook hard weg, van schrik. In het nieuwe boekje stond niks over een spokenpad. Het kaftje heeft de kleur van een muis en is even zacht. Ik dacht dat het over muizen ging, maar het ging over mij of ons, poezen. Op de voorkant staat een gekke kat. Het lijkt wel een vissengraat. Toen deed ik het open. Ook allemaal vissengraten met letters ertussen.